Mira Furlan, Voli me više od svega na svijetu, Booka, 2022.
Autobiografska proza Mire Furlan objavljena pod naslovom Voli me više od svega na svijetu u izdavačkim kućama Fraktura (Zagreb) i Booka (Beograd) izazvala je pravu književnu lavinu u regionu. Prvo izdanje u Hrvatskoj i Srbiji rasprodato je u rekordnom roku. Sa engleskog na hrvatski knjigu je prevela Iva Karabaić. Zasluženo, ali nažalost posthumno, Mira Furlan se vratila u punom sjaju na prostore sa kojih je devedesetih bila prognana, ili bi bilo ispravnije reći koje je bila primorana da napusti vodeći se elementarnim humanističkim načelima. Upravo to iskustvo “nacionalno indiferentne” glumice, intelektualke i književnice ključno će uticati na tok njene biografije o čemu najbolje svedoči upravo knjiga Voli me više od svega na svijetu.
Voli me više od svega na svijetu intimna je i iskrena povest njene autorke, katkad lirski intonirana, na momente sentimentalna, ali nimalo patetična. U skladu sa pravilima autobiografskog žanra, Mira Furlan pripoveda o svom detinjstvu u državi koje više nema, svojim roditeljima, ocu partizanu i komunisti i majci intelektualki i strankinji spram svog muža i društveno-političke sredine. Isto tako pripoveda autorka o svojim glumačkim počecima, hipsterskim mladalačkim putovanjima diljem Evrope, prvim ljubavima i odrastanju. Te bi se teme mogle i posmatrati u kontekstu prvog dela autobiografije. U drugom delu Mirina glumačka karijera je u zenitu. Glumeći “između dvaju gradova” Mira ostvaruje veliku popularnost u čitavoj Jugoslaviji, glumeći u brojnim eminentnim filmovima i igrajući na pozorišnim daskama. Treći deo autobiografije tematizuje nacionalističko divljanje na prostoru Jugoslavije. Živeći istovremeno u Zagrebu i Beogradu, igravši u oba grada, do srži verna svom glumačkom pozivu i tretirajući umetnost kao nadnacionalnu, Mira Furlan se našla na meti ratnih huškača i raspomamljene mase ranih devedesetih. Uprkos građanskom ratu i sukobu razvijenom do neprepoznatljivosti, glumica će ostati verna svom pozivu. U jeku rata u Vukovaru igraće u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u predstavi Pozorišne iluzije. To će ujedno biti njen poslednji angažman u državi koja se zvala Jugoslavija. Nakon toga će uslediti sudbina koja je bila neminovna brojnim eminentnim intelektualcima i humanistima (Slobodan Šnajder, Džoni Štulić, Dubravka Ugrešić, Daša Drndić) sa hrvatskog područja: emigracija. Rat devedesetih i novokomponovana elita sa svojim ideologijama učinili su Miru Furlan strankinjom u vlastitoj zemlji. To stranstvovanje u neblagonaklonoj i kapitalističkoj Americi se udvostručava. Mira isprva radi kao trgovkinja, konobarica, ni u jednoj ulozi se ne snalazeći kao na daskama. Sve vreme je prati snažan osećaj nepripadanja i stranstvovanja koji će ostati trajan. Po završetku rata, vrativši se na Brione da igra u predstavi Medeja na poziv Radeta Šerbedžije doživljava još jedno razočaranje: u međuljudske odnose, prijatelje, saradnike, dojučerašnje pacifiste koji su u ratu i posle rata profitirali, odgurujući i zataškujući svoje nekadašnje ideale i principe. Mira Furlan ostaje dosledna svojim moralnim načelima, mladalačkim idealima i elementarnim humanističkim principima. Cena koju će za taj trnovit put platiti biće pozicija trajne strankinje i osećaj nepripadanja koji će je pratiti tokom celog njenog života. Buntovna, principijelna, neizmerno talentovana glumica, žrtva balkanskog primitivizma, nepravedno kažnjavana i ignorisana, Mira će platiti cenu svojih vrednosti i ostati dosledna, što je, moramo priznati, vraški teško. Njena autobiografija, pisana naglašeno kritički, što omogućava da je tretiramo i kao deo angažovane književnosti, svedočanstvo je puta obeleženog usponima i padovima, puta do dosezanja zvezda i nazad. Naposletku, to je i fragmentarna, lična vizija i doživljaj istorijskih prilika na ovim našim prostorima. Ako bismo birali lajtmotiv knjige, to bi bez dvojbe bila pesma Imagine Džona Lenona, u kojoj je sadržana vizija sveta kakav je želela Mira Furlan i koji je, ma koliko se činio dalekim i nemogućim, njenim herojskim postupcima, htenjima i stremljenjima, bio, ako ne potpuno ostvaren, onda sasvim sigurno dotaknut.